مالتی متر چیست و چه کاربردی دارد ؟
مالتی متر یکی از مهم ترین ابزار های اندازه گیری مهندسین برق و الکترونیک است و متخصصان این حوزه به واسطه این دستگاه اندازه گیری کمیت های الکتریکی مانند ولتاژ و جریان را اندازه گیری می کنند . همچنین توسط مالتی متر ها می توان مشخصه برخی قطعات الکتریکی مانند مقدار مقاومت ، ظرفیت خازن و اندوکتانس سلف را نیز اندازه گیری نمود . در گذشته برای اندازه گیری کمیت های الکتریکی ، ابزاری به نام گالوانومتر وجود داشت که مهندسین به کمک آن فقط می توانستند یک کمیت الکتریکی را اندازه گیری نمایند و در صورتی که نیاز به اندازه گیری کمیت های بیشتری احساس می شد ، گالوانومتر را به واسطه یک مدار تبدیل سیگنال به یک دستگاه اندازه گیری قوی تری تبدیل می کردند . گالوانومتر ها معمولا عقربه ای بودند و زمانی که به همراه مدار تبدیل مورد استفاده قرار می گرفتند ، مالتی متر آنالوگ نامیده می شدند .
به دلیل این که دستگاه اندازه گیری جدید توانایی اندازه گیری چند کمیت الکتریکی را داشت به آن MultiMeter گفته می شود . بعد از گذشت زمان و ظهور تکنولوژِی دیجیتال و ساخت تراشه های مبدل آنالوگ به دیجیتال ، این ابزار های اندازه گیری نیز دچار تحول شدند و بعد از مدتی ، مالتی متر های دیجیتال روانه بازار شدند . به واسطه تراشه های مبدل آنالوگ به دیجیتال ، داده های اندازه گیری شده آنالوگ مانند ولتاژ و جریان توسط چنین تراشه هایی به داده های دیجیتال تبدیل و سپس مورد پردازش قرار می گرفتند . در نهایت داده های پردازش شده بر روی صفحه نمایش LCD مالتی متر دیجیتال به نمایش گذاشته می شدند .
مالتی متر های دیجیتال دارای دقت و قابلیت های بالایی می باشند به طوری که دیگر در دنیای برق و الکترونیک خبری از مالتی متر های آنالوگ وجود ندارد . یک مالتی متر دیجیتال علاوه بر این که می تواند مقادیر کمیت های الکتریکی ولتاژ و جریان مستقیم DC و متناوب AC را اندازه گیری نماید ، می تواند دارای قابلیت های زیر نیز باشد :
– اندازه گیری مقدار مقاومت
– اندازه گیری اندوکتانس سلف
– اندازه گیری ظرفیت خازن
– اندازه گیری دمای محیط
– اندازه گیری فرکانس و زمان وظیفه
در صورتی که یک مالتی متر بتواند هر ۳ المان مقاومت ، خازن و سلف را اندازه گیری نماید ، به آن مالتی متر با قابلیت LCR متر نیز گفته می شود . همچنین بیشتر مالتی متر های دیجیتال دارای امکانات تست مانند تست قطعات الکترونیکی ، تست اتصال کوتاه و … نیز می باشند که این قابلیت در مالتی متر های آنالوگ وجود نداشت .
روش کار با مالتی متر ها :
برای شروع اندازه گیری توسط مالتی متر ها ابتدا بایستی رنج اندازه گیری را توسط سلکتور موجود بر روی مالتی متر تنظیم نمود . برای مثال زمانی که می خواهیم ولتاژ مستقیم در حدود ۱۲ ولت را اندازه گیری نماییم کافی است ، رنج اندازه گیری را بر روی ولتاژ DC و در حدود ۱۲ ولت قرار دهیم . این کار توسط یک کلید گردان معروف به سلکتور صورت می گیرد که بر روی بیشتر مالتی متر ها قرار گرفته و با گرداندن آن رنج اندازه گیری مشخص می شود . در برخی مالتی متر ها معروف به مالتی متر هایی با رنج خودکار Auto Range ، فقط کافی است نوع اندازه گیری مشخص شود و رنج اندازه گیری به صورت خودکار توسط مالتی متر انتخاب می گردد . پس از تنظیم رنج کافی است سیم های مالتی متر را که به آن ها پراب نیز گفته می شود ، از یک سر به مالتی متر و از سر دیگر به نقطه مورد نظر وصل نمود . سپس کمیت اندازه گیری شده بر روی صفحه نمایش ، نمایش داده می شود .
در برخی مالتی متر ها موسوم به کلمپ مالتی متر ها ، روش دیگری برای اندازه گیری جریان الکتریکی وجود دارد و آن هم با استفاده از انبر قرار گرفته بر روی مالتی متر است که کافی است سیم حامل جریان را از داخل این انبر عبور داده و مقدار جریان اندازه گیری می شود . چنین مالتی متر هایی مخصوص اندازه گیری جریان متناوب AC بوده و همزمان با اندازه گیری جریان می توان فرکانس آن را نیز اندازه گیری نمود . در کلمپ مالتی متر های پیشرفته ، جریان مستقیم DC نیز توسط انبر اندازه گیری می شود .
نکته مهمی دیگری که در خرید مالتی متر می بایست به آن توجه ویژه ای نمود ، قابلیت True RMS است که باعث افزایش چشمگیر قیمت یک مالتی متر می شود . این ویژگی نشان دهنده قابلیت خاص در برخی مالتی متر ها است که می توانند مقادیر موثر ولتاژ و جریان یک موج غیر سینوسی را نیز اندازه گیری نمایند که در سایر مالتی متر ها این قابلیت وجود ندارد .