بردهای الکترونیکی و ثبت طرح‌های صنعتی
بردهای الکترونیکی
یکی از راه‌های صیانت از دانش در هر جامعه‌ای حفظ و حراست حقوقی از دستاوردها و مخلوقات ذهنی است که امروزه با عبارت مالکیت فکری شناخته می‌شود. مالکیت فکری عبارت است از مالکیت انسان بر ابتکارات ذهنی و حق بهره‌برداری مادی از فعالیت‌های فکری خویش از این‌رو موضوع اینگونه مالکیت‌ها شیئ معین مادی نیست.
مطابق ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری:
هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ‌ها و هرگونه شکل سه‌بعدی با خطوط، رنگ‌ها و یا بدون آن، به گونه‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است.
در واقع با این تعریف معلوم می‌گردد که می‌توان طرح‌های بسیاری، که جنبه صنعتی دارند را به ثبت رسانید، ثبت این طرح‌ها با شرایطی که در قانون پیش بینی شده است می‌تواند دستاوردهای بسیاری را به ارمغان آورد به طور مثال برخی از آثار حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی در ماده ۲۸ این قانون ذکر شده است:
الف – بهره‌برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، توسط اشخاص، مشروط به موافقت مالک آن است.
ب – بهره‌برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارت است از: ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی.
ج – مالک طرح صنعتی ثبت شده، می‌تواند علیه شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور در بند (ب) این ماده را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاً موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوی نماید.
د – مدت اعتبار طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. این مدت را می‌توان برای دو دوره پنجساله متوالی دیگر پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود. پس از انقضاء هر دوره که از پایان دوره شروع می‌شود، یک مهلت شش ماهه برای پرداخت هزینه تمدید گردیده و همچنین جریمه تأخیر در نظر گرفته خواهد شد.
از طرفی برد الکترونیکی شامل مجموعه‌ای از مدارهای الکتریکی است که قطعات الکترونیکی را با نظم خاصی به یکدیگر وصل می‌نماید تا این اتصالات منجر به ایجاد یک فرایند و نتیجه منطقی گردد.
طراحی بردهای الکترونیکی امروزه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردارند، زیرا با بهینه کردن اتصالات، می‌توان بهره‌وری بیشتری را از محصول نهایی انتظار داشت، بسیاری از رقابت‌های سرسخت امروزی در کارخانجات بزرگ دنیا بر سر طراحی بهینه و بهتر بردهای الکترونیکی است و بدیهی است برای طراحی، تولید و توسعه آن هزینه‌های بسیار زیادی پرداخت می‌گردد، از این‌رو ثبت این طرح‌ها در مراجع قانونی می‌تواند از مالکیت مادی و معنوی طراحان صیانت نماید.
ثبت یک طرح یک برد الکترونیکی می‌تواند فواید بسیاری را به ارمغان آورد، به طور مثال می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- ایجاد مالکیت نامشهود و در نتیجه ارزش آفرینی در کسب و کار (در زمان ارزش گذاری دارایی‌ها)
- امکان فروش و اجاره طرح‌ها و یا انعقاد قراردادهای لیسانس
- امکان جلوگیری استفاده رقیبان از طرح‌های ثبت شده
همچنین بر اساس ماده ۶۱ همان قانون در صورتی که شخصی مالکیت فکری طرح ثبت شده را نقض نماید باید علاوه بر جبران خسارت جریمه‌ای نیز پرداخت نماید، قانون‌گذار حتی برای ضمانت اجرای اینگونه مالکیت‌ها زندان نیز در نظر گرفته است.
ماده ۶۱- هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که طبق مواد(۱۵)،(۲۸)و(۴۰) نقض حقوق به شمار آید یا طبق ماده (۴۷) عمل غیرقانونی تلقی شود، مجرم شناخته شده و علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی از ده‌میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا پنجاه میلیون (۵۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دوی آنها محکوم می‌شود.
لذا با اندک توجهی معلوم می‌گردد یکی از راه‌های ارزش آفرینی و صیانت از دستاوردهای دانشمندان داخلی در خصوص طراحی، تولید و توسعه بسیاری از مسائل الکترونیکی ثبت و ضبط طرح‌های بردهای الکترونیکی است، حتی باید توجه داشت که خود محصول نهایی را نیز می‌توان به عنوان یک محصول ثبت و یا تمامی قطعات و بردها را در یک سند قانونی به ثبت رسانید، که البته پیشنهاد می‌شود طرح بردهای الکترونیکی به صورت مجزا ثبت و ضبط گردد تا بتوان از خود این محصولات استفاده لازم را برد.