با اتصال این کلید به ولنمتر می توان ولتاژهای مختلف خط و فاز را در سه فاز با تغییر سلکتور آن اندازه گیری کرد.

همانطور که می دانید یکی از مقرون به صرفه ترین روش اندازه گیری ولتاژ در تابلو برق ها و مدارهای سه فاز، ترکیب کلید ولت و یک ولت متر آنالوگ تابلویی است. ولت مترهای تابلویی بدون کلید فقط دو پایانه داشته و می توانند ولتاژ بین دو فاز یا یک فاز و نول را اندازه گیری کنند. برای رفع این مشکل از کلید ولت به عنوان یک واسطه استفاده می شود. در واقع با چرخش کلید ولت می توان به ترتیب فازهای مختلف را به ولت متر متصل کرد.

کلید اندازه گیری ولتاژ تحت عنوان کلید ولت Voltmeter selector switch در مدل های بسیار متنوعی ساخته می شود. نوع و تعداد حالت های این کلید را می توان با توجه به خواسته های بهره بردار و حساسیت تابلو برق انتخاب کرد. این کلید بین شبکه و ولت متر تابلویی قرار گرفته و حالت های اندازه گیری مختلفی را مانند سه حالت برای اندازه گیری ولتاژهای خط ،سه حالت برای اندازه گیری ولتاژهای فاز و یا ترکیبی از این مدل ها را فراهم می کند. تنها نکته ای که در استفاده از کلید ولت وجود دارد این است که شما در هر لحظه توانایی اندازه گیری یک ولتاژ را دارید. به عنوان مثال نمی توان در یک لحظه تمام ولتاژ های سه فاز را کنترل کرد.

اندازه گیری ولتاژ بین فاز ها یا اندازه گیری ولتاژ خط در تابلو برق به صورت ترتیبی و با علائم RS- ST- TR در استاندارد قدیم و L1l2- L2L3- L3L1 در استاندارد جدید روی کلید ولت مشخص می شود. این علائم برای اندازه گیری ولتاژ بین فازها و سیم نول در تابلو برق با عبارت های RN- SN- TN در استاندارد قدیم و L1N- L2N- L3N در استاندارد جدید خواهند بود. کلید ولت از نظر تعداد حالت های ممکن متفاوت بوده و باید به درستی انتخاب شود.

در نظر داشته باشید که طبق تصویر زیر ولت متر تابلویی با کلید ولت داخلی نیز وجود دارد. در این ولت متر نیازی به نصب کلید ولت نبوده و با چرخش کلید داخلی می توان وضعیت های مختلف ولتاژ را کنترل کرد. برای استفاده از این ولت تابلویی در اندازه گیری های مختلف باید ولتاژ سه فاز و گاها نول به ترمینال های مشخص شده روی آن متصل شود. ولت مترهای تابلویی به صورت مجتمع و دیجیتال نیز وجود دارند. در این حالت دکمه هایی روی ولت متر تابلویی در نظر گرفته شده که با فشردن آن ها می توان ولتاژهای مختلف و فرکانس را مشاهده کرد.

انواع کلید ولت:

کلید ولت از نظر تعداد حالت های اندازه گیری ولتاژ و موقعیت قطع به مدل های بسیار متنوعی تقسیم می شود. هر یک از مدل ها می تواند با حالت صفر و یا بدون آن باشد. حالت صفر در کلید ولت به منظور قطع ولتاژ هدایت شده به سمت ولت متر تابلویی و جلوگیری از فرسودگی آن است. از مهمترین کلیدهای ولت موجود در بازار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

a. کلید ولت برای اندازه گیری سه ولتاژ خط یا فاز با فاز1
b. کلید ولت برای اندازه گیری سه ولتاژ فاز یا فاز و نول
c. کلید ولت برای اندازه گیری سه ولتاژ خط و سه ولتاژ فاز
d. کلید ولت برای اندازه گیری سه ولتاژ خط و یک ولتاژ فاز
e. کلید ولت برای اندازه گیری سه ولتاژ خط در دو منبع جداگانه

در تابلو برق ها بیشتر از موارد یک تا سه استفاده می شود. در حالت اول ولتاژ خط اندازه گیری شده و می توان علاوه بر میزان ولتاژ، قطع یک فاز را به راحتی تشخیص داد. محاسبه ی ولتاژ فاز و نول در این سیستم برای بهره بردارهای عمومی مقداری سخت می باشد. در مدل دوم ولتاژ بین فاز و نول اندازه گیری شده ولی در برخی از حالت ها نمی توان قطع یک فاز را تشخیص داد. این امر به علت وجود فاز هم نام و یا برگشت ولتاژ از مدارهای مختلف است این کلید برای اندازه گیری در مدارهایی مناسب است که بیشتر دارای بارهای تک فاز هستند.

مدل سوم کامل ترین کلید ولت بوده و می تواند هر شش حالت ولتاژ خط و ولتاژ فاز را به ولت متر متصل کند. با این کلید اندازه گیری ولتاژ خط، ولتاژ فاز و تشخیص قطع فازها به خوبی انجام می شود. نقشه این کلید ولت زبانه ای را در تصویر زیر مشاهده می کنید. در قسمت صفحه ی راهنما مشخص شده که کلید دارای یک حالت قطع در وسط و سه حالت وصل در سمت چپ و سه حالت وصل در سمت راست می باشد.

قسمت چپ کلید با حروف LL به معنی ولتاژ خط و قسمت راست کلید با حروف LN به معنی ولتاژ فاز علامت گذاری شده است. این کلید ولت در مجموع 6 ترمینال دارد. ترمینال های 4 و 8 و 10 و 2 برای سه فاز و نول ورودی و ترمینال های 1 و 5 برای خروجی به ولت متر تابلویی در نظر گرفته شده است. زیر این قسمت یک کد وجود دارد که شرکت سازنده توسط آن نوع محصول خود را مشخص می کند:

سیم بندی یا نصب کلید ولت

پس از نصب کامل کلید ولت باید آن را سیم بندی کنیم. معمولا روی پلاک کلید ولت یک جدول وجود دارد که مقدار توان پلاتین ها را بر اساس ولتاژ مشخص کرده است. پس از مطابقت دادن کلید با شرایط موجود، سیم بندی را شروع می کنیم. در کنار هر ترمینال کلید حروف و اعدادی درج شده است. این حروف در استاندارد جدید L1 و L2 و L3 و N برای سه فاز ورودی به همراه نول و U و V برای اتصال به ولت متر می باشد.

توصیه می شود جهت اتصال سه فاز و نول به کلید ولت از سیم های رنگی و مطابق با رنگ فاز های اصلی در مدار قدرت استفاده کنید. علاوه بر رنگ بندی می توان از شماره سیم نیز استفاده کرد. قطر سیم برای اندازه گیری ولتاژ می تواند با توجه به طول سیم و مقاومت مکانیکی، بین 1/5 تا 2/5 میلی متر مربع باشد. برای اطلاعات بیشتر در زمینه ی قطر مجاز سیم می توان به استانداردها مراجعه کرد.

معمولا قبلا از کلید ولت از یک بریکر مینیاتوری سه فاز سه پل یا چهار پل با جریان 2 یا 4 آمپر استفاده می شود. بریکر مینیاتوری برای حفاظت کلید و ولت متر در نظر گرفته شده و باید قدرت اتصال کوتاه مناسبی داشته باشد. در نظر داشته باشید که اتصال بریکر مینیاتوری مستقیما به شینه بسیار خطرناک بوده و در صورت رخ دادن اتصال کوتاه در کلید ولت یا ولت متر ممکن است صدمات شدیدی به تابلو وارد شود. در صورتی که سطح اتصال کوتاه در تابلو برق بالاتر از بریکر مینیاتوری باشد باید از فیوزهای ذوب شونده با قدرت قطع مناسب به همراه مینیاتوری استفاده کنید.

در سطح فشار ضعیف، ورودی سه فاز مستقیما از شبکه و در سیستم های فشار متوسط و فشار قوی از خروجی ترانس های ولتاژ یا PT گرفته می شود. در سطح ولتاژ بالاتر از فشار ضعیف و برای اتصال ترانس های ولتاژ دو روش کلی دو و سه ترانسی یا ستاره و مثلث وجود دارد. استفاده از دو ترانس ولتاژ بیشتر در شبکه های فشار متوسط و سه ترانس ولتاژ در شبکه های فشار قوی مرسوم است.

در شبکه های فشار قوی به علت بالا بودن ولتاژ، از ترانس ولتاژ بین دو فاز استفاده نمی شود. این کار نیاز به ساخت عایق قوی تری داشته و هزینه ی تمام شده ی ترانس ولتاژ را افزایش می دهد. به همین علت از روش های دیگر مانند قرار دادن یک خازن و سیم پیچ بین ولتاژ فاز و زمین استفاده می شود. در این شبکه ها معمولا سه ترانس ولتاژ وجود دارد. ترانس های ولتاژ که در آن ها از خازن استفاده شده است با حروف CVT به معنی Capacitor Voltage Transformer مشخص می شوند.