کلیدهای گردان جهت قطع و وصل کردن سه فاز، ستاره و مثلث کردن موتور و یا چپ گرد و راستگرد موتور به صورت دستی استفاده می شوند.

انواع کلید گردان

کلیدهای گردان دارای لوازم جانبی و ویژگی های منحصربه فرد برای کاربرد های مختلفی عرضه می گردد. هر یک از این کلیدها در بخشی از صنعت کاربرد خاصی را شامل می شوند.از این کلیدها برای تامین و تغذیه انرژی دستگاه‌های صنعتی مختلف برای پیشگیری از قطعی ناخواسته و مواردی دیگراستفاده می گردد.

 امروزه کلید گردان ها در انواع مختلفی عرضه می گردد که شامل موارد ذیل می باشد :

• کلید گردان یک‌طرفه
• کلید گردان دوطرفه
• کلید گردان تکفاز
• کلید گردان سه فاز
• کلید گردان ستاره‌ای
• کلید گردان دالاندر
• کلید گردان ولتمتر
• کلید گردان آمپرمتر
  
  از این کلید ها با توجه به موقعیت ها و ویژگی های خاصی که طراحی شده استفاده می گردد.کارشناسان برق صنعتی با استفاده از این کلیدها جریان برق مورد نیاز دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف را تنظیم و برقرار می نمایند. به طور کلی این کلیدها موجب افزایش ایمنی فرایند تولید و جلوگیری از آسیب‌های مختلف به علت جریان برق می گردند..

کلید‌های اتوماتیک (در دسته دژنکتور‌ها می‌باشند):

برای نگهداری بهتر تأسیسات روشنائی، برق صنعتی، سیم و کابل و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه از فیوز، کلید- فیوز و کلید‌های اتوماتیک استفاده می شود. اما موردی که وجود دارد این است که اولا فیوز‌ها همیشه نمی‌توانند عمل حفاظت موضعی و سلکتیو را در انواع مختلف شبکه‌ها بطور کامل و بدون خطا انجام نمایند و در ثانی بعلت اینکه در شبکه سه فاز در موقع زیادی جریان اغلب قطع سه فاز بطور همزمان لازم و ضروری می باشد ،به همین علت نمی‌توان همیشه در یک زمان  از فیوز و کلید- فیوز استفاده نمود.ضمن اینکه گاهی در بعضی موارد باید از شبکه‌های توزیع ، به محض برگشت جریان (ولتاژ) یا افت بیش از حد مجاز ولتاژ، مدار بطور خودکار قطع و آلارم‌های لازم را روشن کند.

نحوه عملکرد اینترلاک در کلید گردان

بعضی از کلیدهای گردان با عنوان کلیدهای ایمنی که دسته ی زرد و قرمز رنگی دارند، می توانند شامل حالت اینترلاک نیز شوند.معمولا اینترلاک به گونه ای تعبیه گردیده که وقتی کلید روی حالت قطع قرار گرفت درب تابلو باز گردد. از طرفی این کلیدها ویژگی قفل و نشانه گذاری در حالت قطع را دارا می باشند.به همین دلیل فقط در مواقعی  می توان روی تجهیزات داخلی تابلو کار نمود که کلید روی حالت قطع قرار گرفته باشد. کلیدهای ایمنی از نوع قابل قطع زیر بار نامی بوده و باید بتوانند جریان بزرگترین الکتروموتور موجود در شبکه را در حالت رتور قفل شده قطع نمایند.

خرید کلید گردان

هنگام خرید کلید گردان در وحله ی اول با توجه به میزان تقریبی آمپر کلید و تنوع کلیدهای مورد تقاضا و ملاحظات اقتصادی و محل مورد استفاده و درجه حفاظت مورد نیاز، باید سری کلید گردان انتخاب شود: کلید گردان های سری T در قلمرو آمپر ۱۲ الی ۴۰ آمپر است. این سری علاوه بر این که ظاهری زیبا و بسیار مطلوب، درجه حفاظت بالا نیز دارد، به طوری که قسمت قطع و وصل آن دارای ضریب حفاظت IP65 (کامل حفاظت شده در مقابل گرد و غبار و حفاظت شده در مقابل پاشش آب تحت فشار از تمام جهات) و بدنه کلید و ترمینال ها دارای ضریب حفاظت IP20 (ترمینال های حفاظت شده توسط درپوش) است.

در مرحله ی بعدی با توجه به نوع بار الکتریکی مورد نظر که باید کلید گردان مورد نظر آن را قطع یا وصل یا کنترل و تعاریف مربوط به رده های کاربردی برای گلید گردان، آمپر کلید گردان و کد آن انتخاب می شود .کد آمپری کلیدگردان عددی سه رقمی است. پس از آن با توجه به عملکرد مورد نیاز کلید گردان از نظر تعداد کنتاکت های قطع و وصل، تعداد حالات چرخشی کلید گردان، زوایای چرخش، ترتیب اتصالات و نحوه علامت گذاری ترمینال ها، کد عملکرد کلید گردان انتخاب می شود.

کد عملکرد کلید گردان برای هر سری کلید یکسان است. در مرحله آخر با توجه به روش نصب کلید گردان مورد نظر (روی تابلو، کف تابلو، اینتر لاک با درب تابلو، یا نصب داخل جعبه رو کار دیواری) و همچنین نوع و شکل مکانیزم قطع و وصل، رنگ صفحه و دسته و درجه حفاظت آن کد مدل کلید تعیین می شود.
کلید‌های اتوماتیک (در گروه قطع کننده مدار):

فیوزها ، فیوزهای سوئیچ و کلید‌های اتوماتیک برای محافظت از تاسیسات روشنایی ، برق صنعتی ، سیم ها و کابل ها و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه استفاده می شود. با این حال ، در وهله اول ، فیوزها همیشه قادر به حفاظت کاملاً و بی عیب محلی و انتخابی در انواع مختلف شبکه نیستند و ثانیا ، زیرا در یک شبکه سه فاز ، وقتی جریان سه برابر افزایش می یابد ، اغلب لازم است بشکن سه فاز همزمان همیشه از فیوز و فیوز کلید استفاده کنید.

همچنین ، در بعضی از شبکه های توزیع ، به محض بازگشت جریان (ولتاژ) یا افت ولتاژ خیلی کم ، مدار باید به طور خودکار قطع شود و هشدارهای لازم ایجاد شود. همچنین ، در بعضی موارد ، اجتناب ناپذیر است که ژنراتورها یا ترانسفورماتورهای اضطراری به طور خودکار یا دستی وارد شبکه توزیع شوند تا کار با شبکه یا تعمیرات دوره ای شبکه را ادامه دهند. در چنین مواردی فقط می توان از کلید اتوماتیک استفاده کرد.

کلید‌های اتوماتیک علاوه بر موارد فوق ، فیوزها و کلید- فیوز‌ها دارای مزایای زیر هستند:

کلید‌های اتوماتیک به دلیل جریان زیاد یا هر عامل دیگر بلافاصله پس از قطع شدن آماده کار است.
با کمک مخاطبین فرعی که در آن تعبیه شده است ، در هر صورت وضعیت سوئیچ (قطع ، اتصال یا خطا) را می توان با سیگنال تعیین کرد و در اتاق کنترل منعکس کرد.
ساختار این کلیدها به گونه ای است که اگر سوئیچ را در یک اتصال کوتاه ببندیم ، رله سوئیچ جریان اضافی در طی فرایند بسته شدن سریع عمل کرده و مدار را قطع می کند.

اینترلاک روی کلید گردان چگونه کار می کند؟

برخی از کلیدهای گردان، کلیدهای ایمنی زرد و قرمز نیز نامیده می شوند ، ممکن است شامل حالت اینترلاک نیز باشند. از طرف دیگر ، این کلیدها از ویژگی قفل کردن و مارک گذاری در حالت بسته برخوردار هستند ، بنابراین کار با سخت افزار داخلی پنل فقط در صورت بسته بودن کلید امکان پذیر است. کلیدهای ایمنی از نوع قطع تحت بار نامی هستند و باید بتوانند جریان بزرگترین موتور الکتریکی شبکه را در حالت روتور قفل شده بشکنند.

برای توضیح کامل عملکرد یک سوئیچ دیسکرپنسی ، بهتر است آن را به عنوان مثال بررسی کنید. با فرض استفاده از سوئیچ دیسکرپنسی در مدار مسیریاب قطع کننده مدار ، عملکرد آن به شرح زیر است:

روی دسته هر کلید ، یک علامت سیاه به صورت یک خط کشیده شده است ، این خط مربوط به خطوط نوشته شده روی صفحه کنترل است که مسیر و تراز جریان جریان را از طریق قطع کننده مدار نشان می دهد. علائم کلیدی و خطوط پانل اتصال را نشان می دهد. حال تصور کنید که قطع کننده مدار بسته است و سوئیچ دیسکرپنسی در موقعیت صفر (خاموش) قرار دارد. با اعمال چرخش 90 درجه به اهرم ، موقعیت سوئیچ از صفر به یک تغییر می کند و علامت کلید با خطوط جریان پانل همسو می شود.

اولین برداشت از این نمودار ظاهر قطع کننده مدار متصل است ، اما عملکرد کلید پایین به گونه ای است که مجموعه کلیدها فقط سوئیچ نشانگر هستند و دستور اصلی توسط دکمه های فشار نصب شده در بعدی ارسال می شود 45 موقعیت درجه بنابراین در این حالت ، به دلیل عدم تطابق موقعیت سوئیچ در نمودار نمایشگر و قطع کننده مدار اصلی ، لامپ سیگنال داخل سوئیچ روشن می شود.