مقاومت الکتریکی چیست

• مدیر
• الکترونیک
• 1398-02-18
• 17 مهر 1400

مقاومت ها ، قطعات الکترونیکی هستند که می توانند در مقابل جریان الکتریکی از خود مقاومت نشان دهند و آن را محدود نمایند که این عمل موجب به وجود آمدن اختلاف پتانسیل در دو سر مقاومت می شود . برای سنجش مقدار مقاومت از قانون اهم استفاده می شود و طبق این قانون (اهم) ، نسبت اختلاف پتانسیل دو سر یک رسانا به شدت جریان عبوری از آن در دمای ثابت ، مقدار ثابتی است که به آن مقدار مقاومت الکتریکی گفته می شود و از رابطه زیر محاسبه می شود :

فرمول محاسبه مقدار مقاومت الکتریکی

همانطور که از رابطه فوق مشاهده می شود ، واحد اختلاف پتانسیل ، ولت و واحد شدت جریان الکتریکی ، آمپر است که از تقسیم این دو کمیت با واحد های ولت و آمپر ، پارامتر الکتریکی جدید با واحد اهم Ω به وجود می آید که به آن مقاومت الکتریکی گفته می شود .

همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است ، اختلاف پتانسیل دو سر مقاومت ، به جریان فشار می آورد تا از مقاومت عبور نماید و با افزایش مقاومت ، از این عمل جلوگیری می شود . هر چه مقاومت بیشتر شود ، برای عبور یک جریان ثابت ، نیاز به اختلاف پتانسیل بیشتر در دو سر مقاومت می باشد .

واحد مقاومت الکتریکی اهم است و از واحد های کیلو اهم KΩ و مگا اهم  MΩ نیز برای سنجش مقاومت استفاده می شود که هر کیلو اهم ، ۱۰۰۰ اهم و هر مگا اهم برابر ۱۰۰۰ کیلو اهم است . شکل مداری مقاومت به صورت زیر است .

مقدار مقاومت وابسته به فرکانس نبوده و با تغییر فرکانس هیچ تغییری نمی کند اما در عوض بسیار وابسته به دما است . در صورت تغییر دما می توان شاهد تغییر مقادیر مقاومت های یک مدار بود .

رابطه قانون اهم به دو صورت زیر نیز نوشته می شود :

رابطه های قانون اهم

روابط فوق از جابه جایی پارامتر های رابطه اصلی بدست می آیند که هر کدام بیانگر یک ویژگی مقاومت ها می باشند .

این قطعه الکتریکی ، بسیار پر کاربرد است و تقریبا در تمامی مدارات الکتریکی و الکترونیکی استفاده می شود . همچنین سایر قطعات الکتریکی و الکترونیکی نیز در ساختار خود دارای مقداری خاصیت مقاومت الکتریکی نیز می باشند .

از مقاومت می توان برای محدود کردن جریان و تقسیمات ولتاژ استفاده نمود . برای مثال در صورتی که یک مقاومت را به دو سر یک باتری متصل نماییم ، شدت جریان عبوری از آن ، طبق قانون اهم برابر است با نسبت اختلاف پتانسیل دو سر مقاومت (ولتاژ دو سر باتری) به مقدار مقاومت الکتریک در واحد اهم . همانطور که از قانون اهم مشخص است با تغییر مقدار مقاومت ، می توان شدت جریان عبوری از مقاومت را تغییر دهیم . همچنین در صورتی که از چند مقاومت در مدار استفاده شده باشد ، بر روی هر کدام از آن ها به نسبت مقدار مقاومت آن ها در واحد اهم ، اختلاف پتانسیل مشخصی وجود دارد ، که به نوعی می توان گفت ، مقدار ولتاژ منبع را به مقادیر کم تر تقسیم نموده ایم .

حداکثر توان مجاز مقاومت ها :

همانطور که گفته شد با عبور جریان الکتریکی از مقاومت ها ، اختلاف پتانسیلی در دو سر آن افت می کند که این امر موجب مصرف انرژی الکتریکی توسط مقاومت ها می شود و به همین دلیل مقاومت را عنصر مصرف کننده توان می نامند . زمانی که انرژی الکتریکی توسط منبع ، مانند باتری به مدار الکتریکی اعمال می شود ، مقدار قابل توجهی از آن توسط مقاومت ها مصرف و به انرژی گرمایی تبدیل می شود . به این امر تلف شدن انرژی یا توان در مقاومت گفته می شود . توان ، آهنگ مصرف انرژی در واحد زمان است و توان مصرفی هر مقاومت از حاصل ضرب شدت جریان عبوری از آن در افت ولتاژ دو سر آن محاسبه می شود .

فرمول توان مصرفی

همانطور که گفته شد این انرژی مصرفی به حرارت تبدیل می شود و در نتیجه ، هر مقاومت دارای یک محدوده مجاز مصرف توان است که در صورت رعایت نشدن این مرز ، مقاومت آتش می گیرد و می سوزد . برای جلوگیری از چنین اتفاقی ، تولید کننده های مقاومت ، پارامتری را تحت عنوان حداکثر توان مصرفی مقاومت در واحد وات مشخص می نمایند که حداکثر توانی است که می توان به یک مقاومت اعمال نمود .

توان مصرفی یک مقاومت رابطه مستقیم با ابعاد مقاومت دارد و هر چه ابعاد آن افزایش یابد ، توان نیز افزایش می یابد . برای مثال در تصویر زیر چند مقاومت با توان مصرفی متفاوت دیده می شود :

برای مثال اگر به دو سر یک مقاومت ۱ واتی اختلاف پتانسیل ۱ ولت اعمال شود ، در صورتی که شدت جریان از ۱ آمپر تجاوز نکند ، مشکلی برای مقاومت پیش نمی آید ، زیرا حاصل ضرب ولتاژ در جریان برابر ۱ است .

روابط زیر ساده شده رابطه توان مصرفی مقاومت است :

روابط ساده شده توان مصرفی مقاومت

دو رابطه فوق بسیار کاربردی می باشند و در صورت دانستن مقدار مقاومت و توان مصرفی مجاز آن می توان مقدار ولتاژ و جریان مجاز را انتخاب نمود .

همانطور که اطلاع دارید مقاومت های معمولی دارای ۲ پایه می باشند و در طراحی مدارات و سیستم ها نیاز است تا با اتصال چند مقاومت به یکدیگر از ویژگی های این قطعات کاربردی استفاده شود . در کل مقاومت ها به سه روش به یکدیگر متصل می شوند که این سه روش به ترتیب اتصال سری ، موازی و اتصال ترکیبی نام گذاری می شوند .

اتصال سری مقاومت ها :

در این روش یک سر هر مقاومت به یک سر مقاومت دیگر متصل می شود و در نهایت با اتصال منبع انرژی مانند باتری به این مجموعه ، جریان الکتریکی در مقاومت ها برقرار می شود . شکل مداری این اتصال به صورت زیر است . همچنین در زیر به رابطه محاسبه مقاومت معادل این مجموعه نیز اشاره شده است .

اتصال سری مقاومت ها

اصطلاح مقاومت معادل زمانی به کار می رود که تعدادی مقاومت به یکی از سه روش نام برده به یکدیگر متصل شده اند و مقدار مقاومتی را که می توان جایگزین مجموعه مورد نظر کرد ، مقاومت معادل نام دارد . محاصه مقاومت معادل ، موجب ساده شدن تحلیل مدارات الکتریکی می شود .

همانطور که در بالا نیز گفته شد در صورت اتصال چنین مجموعه ای به یک منبع انرژی مانند باتری ، جریان الکتریکی در مقاومت ها برقرار می شود و در نتیجه ، موجب افت پتانسیل الکتریکی در هر مقاومت می شود . جریان برقرار شده در مقاومت ها از یک مسیر می گذرد و در نتیجه ، مقدار شدت جریان عبوری از مقاومت ها با یکدیگر برابر است .

این خاصیت ویژگی این اتصال بوده اما در مقابل اختلاف پتانسیل دو سر هر مقاومت بسته به مقدار مقاومت مشخص می شود و از جمع اختلاف پتانسیل تک تک مقاومت ها به اختلاف پتانسیل دو سر منبع خواهیم رسید . روابط محاسبه ولتاژ در این اتصال به صورت زیر است .

V=V1+V2

از این اتصال می توان برای تقسیم ولتاژ منبع به مقادیر کمتر در مدارت الکتریکی استفاده نمود . همچنین زمانی که محدودیت جریان منبع وجود دارد ، می توان با استفاده از این اتصال ، میزان جریان کشیده شده از منبع را کاهش دهیم تا از یک جریان برای تمامی مقاومت ها استفاده نمود .

اتصال موازی مقاومت ها :

در این اتصال یک سر تمامی مقاومت ها به یک نقطه و سر دیگر تمامی مقاومت ها به نقطه دیگر متصل می شود . نمونه ای از این اتصال به صورت زیر می باشد :

اتصال موازی مقاومت ها

ویژگی این مدار ، برابری اختلاف پتانسیل دو سر تمامی مقاومت ها است و علت آن اتصال دو سر مقاومت ها به یکدیگر است . همچنین در این مدار مقدار مقاومت معادل از رابطه زیر محاسبه می شود :

نکته بسیار مهم در این مدار ، تقسیم جریان بین مقاومت ها است ، که جریان ورودی از سوی منبع (باتری) به نسبت مقادیر مقاومت ها ، بین آن ها تقسیم می شود . جریان هر کدام از مقاومت ها از روابط زیر محاسبه می شود :

از این مدار می توان برای تقسیم جریان و مدارتی استفاده نمود که در آن محدودیت ولتاژی وجود دارد ، بنابر این ولتاژ همه مقاومت ها با یکدیگر برابر ، اما جریان هر مقاومت بسته به مقدار مقاومت مشخص می شود .

ویژگی دیگری که در اتصال موازی مقاومت ها وجود دارد ، خاصیت استقلال مدار نسبت به قطع شدن مقاومت ها است که در صورتی که در اتصال موازی یکی از مقاومت ها از مدار جدا شود ، برای مدار مشکلی به وجود نمی آید و مدار به کار خود ادامه می دهد . اما در اتصال سری ، با قطع شدن یکی از مقاومت ها ، مسیر عبور جریان نیز باز می شود و عبور جریان از تمامی مقاومت ها متوقف می شود .

اتصال ترکیبی مقاومت ها :

این اتصال از ترکیب دو اتصال سری و موازی به وجود آمده است که برای تحلیل آن از روابط اتصال های سری و موازی استفاده می شود . تصویر این اتصال به صورت زیر است  :

اتصال ترکیبی مقاومت ها

در این مدار مقاومت های ۱ و ۲ با هم موازی و سپس ، هر دوی آن ها با مقاومت شماره ۳ سری شده اند . به عنوان مثال در این مدار ، برای محاسبه مقدار مقاومت معادل ، ابتدا مقاومت معادل مقاومت های ۱ و ۲ که به صورت موازی به یکدیگر متصل شده اند ، محاصبه می شود و سپس برای بدست آوردن مقاومت معادل کل مدار ، مقدار مقاومت شماره ۳ با مقاومت معادل مدار موازی جمع می شود . رابطه مقاومت معادل به صورت زیر است :

اتصال ترکیبی مقاومت ها همیشه بدین شکل نبوده و در مدارت مختلف به صورت های متفاوتی دیده می شود . برای تحلیل چنین مداراتی می بایست از روابط مقاومت های سری و موازی به صورت همزمان استفاده نمود

مقاومت ها قطعات پر کاربردی در سیستم ها و مدارات الکتریکی و الکترونیکی هستند و دارای مدل های مختلفی می باشند که می توان به روش های مختلف آن ها را دسته بندی نمود . مشهور ترین و کاربردی ترین دسته بندی های مقاومت به صورت زیر است :

– دسته بندی از لحاظ روش ساخت مانند مقاومت های کربن ترکیبی ، کربن لایه ای ، سیمی و …
– دسته بندی بر اساس روش اتصال به مدار مانند مقاومت های پایه دار و مقاومت های نصب سطحی SMD
– دسته بندی بر اساس مقاومت های ثابت و متغیر 
– دسته بندی مقاومت های وابسته

در ادامه قصد داریم تا به برسی تمامی دسته بندی های فوق و زیر دسته های آن بپردازیم ، پس در ادامه با بستیوال همراه باشید .

روش های ساخت مقاومت

تولید کننده های قطعات الکتریکی و الکترونیکی ، مقاومت های الکتریکی را به روش های مختلفی تولید می کنند و هر کدام از مدل ها دارای ویژگی های اختصاصی خودش است .
معروف ترین روش های ساخت به صورت زیر است :

– مقاومت های کربن ترکیبی Carbon Composition Resistor
– مقاومت های لایه ای یا فیلمی Film Resistor
– مقاومت های لایه ای فلزی Metal Film Resistor
– مقاومت های لایه ای اکسید فلز Metal Oxide Film Resistor
– مقاومت های فویلی Foil Resistor
– مقاومت های سیمی ( آجری – گچی ) Wire Wound Resistor

– مقاومت های کربن ترکیبی Carbon Composition Resistor

این مقاومت ها از حدود ۱۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار می گرفتند و تا دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی به همراه مقاومت سیمی بی رقیب بودند . ساختار این مقاومت ها از ذرات کربن و مقداری چسب تشکیل می شود که در نهایت مقاومت در داخل یک محفظه محکم قرار می گیرد . در این مقاومت ها هدایت جریان الکتریکی از تمامی قسمت های کربن صورت می گیرد و به همین خاطر در مقابل جریان های لحظه ای و قوی ، بسیار مقاوم است . این ویژگی باعث می شود تا حداکثر دمای لحظه ای آن در محدوده بالایی قرار بگیرد . همچنین از دیگر ویژگی های این مقاومت ها تحمل اختلاف پتانسیل بالا در بازه ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت است . از معایب این مقاومت ها می توان به نویز زیاد ، تغییرات مقاومت در طول زمان ، دقت پایین و ضریب حراراتی بالا است . کاربرد اصلی این مقاومت ها در مدارات حفاظتی ولتاژ و جریان و منابع تغذیه است .

مقاومت های کربن ترکیبی

– مقاومت های لایه ای یا فیلمی Film Resistor

این مقاومت ها از یک پایه سرامیکی شیار دار تشکیل شده اند که یک نوار کربنی به دور آن پیچیده شده است که از لحاظ دقت ، ضریب حرارتی و ثبات بهتر از مقاومت های کربن ترکیبی می باشند . اما همچنان مشکل نویز در این مقاومت ها وجود دارد . امروزه بیشتر مقاومت های موجود در بازار ایران در این دسته قرار می گیرند . لازم به ذکر است ، ساخت این مقاومت ها بسیار به صرفه است که موجب شده تا قیمت آن در بازار بسیار کاهش پیدا کند .

مقاومت های لایه ای یا فیلمی

– مقاومت های لایه ای فلزی Metal Film Resistor

ساختار این مقاومت ها بسیار شبیه مقاومت های کربنی لایه ای است با این تفاوت که جنس نوار پیچیده شده به دور پایه سرامیکی از جنس فلز می باشد . دقت ، ضریب حرارتی ، نویز پذیری در این مقاومت ها بسیار بهتر است مقاومت های کربن لایه ای است که می توان از آن در کار های حساس تر استفاده نمود . تنها مشکل چنین مقاومت هایی ، توان تحمل ولتاژ و جریان بالا است که باعث می شود در کار های حفاظتی و قدرتی از آن ها استفاده نشود . قیمت این مقاومت ها اندکی بیشتر از کربن لایه ای است .

مقاومت های لایه ای فلزی

– مقاومت های لایه ای اکسید فلز Metal Oxide Film Resistor

این مقاومت ها از لحاظ ساخت کاملا شبیه به مقاومت های فلز لایه ای است با این تفاوت که به جای فلز از اکسید فلز استفاده شده است . با این کار ، این مقاومت ها از لحاظ حداکثر توان مصرفی ، حداکثر ولتاژ قابل تحمل و باز دمای کاری بسیار بهتر از مقاومت های Metal Film هستند اما نویز پذیری آن افزایش و ثبات آن کاهش پیدا کرده است .

مقاومت های لایه ای اکسید فلز

– مقاومت های فویلی Foil Resistor

این مقاومت ها از یک ورقه بسیار نازک Nichrome ساخته شده اند که در مقایسه با سایر مقاومت ها دارای بهترین مشخصه می باشند . ضریب حرارتی ، رنج حرارت کاری ، نویز پذیری ، دقت ، ثبات در این مقاومت در بهترین حالت خود قرار دارد و باعث شده است تا در کار های حساس مانند هوانوردی ، سیستم های اندازه گیری دقیق ، سیستم های صوتی و غیره مورد استفاده قرار بگیرند . همچنین این تاثیرات فرکانس بالا بر روی این مقاومت ها بسیار پایین بوده که می توان در مدارات مخابراتی فرکانس بالا نیز از آن ها بهره برد . تنها مشکل این مقاومت ها ، قیمت بالا و توان پایین می باشد .

مقاومت های فویلی

– مقاومت های سیمی ( آجری – گچی ) Wire Wound Resistor

روش ساخت این مقاومت بسیار شبیه مقاومت های لایه ای است با این تفاوت که به جای نوار بسیار نازک فلز و کربن ، از سیم ضخیم استفاده می شود که این سیم به دور یک پایه سرامیکی پیچیده می شود . این امر سبب می شود که ابعاد این مقاومت ها بسیار افزایش پیدا کند . ویژگی این قطعات دقت و قدرت بسیار بالا می باشد و می توان از آن در کاربرد های توان و جریان بالا به راحتی استفاده نمود . در برخی موارد ، از موادی مانند گچ ، برای پوشش سطح مقاومت استفاده می شود تا مقاومت بتواند حرارت را بهتر دفع کند . به این مقاومت ها مقاومت گچی یا آجری نیز گفته می شود .

مقاومت های سیمی

دسته بندی مقاومت ها از لحاظ ساخت 

در این دسته بندی ، مقاومت ها به سه زیر دسته ، پایه دار ، نصب سطحی SMD و ترمینالی تقسیم می شود . نوع اول که بسیار مشهور است ، مقاومت دارای دو پایه است که پایه ها به داخل سوراخ های فیبر مدارچاپی می رود و از پشت به فیبر لحیم می شود . در نوع دوم که به مقاومت های SMD نیز مشهور است ، ابعاد مقاومت بسیار کوچک بوده و مقاومت بر روی سطح برد لحیم می شود . نوع سوم نیز که به مقاومت های ترمینالی مشهور است ، دارای ابعاد بسیار وسیعی است که به واسطه ترمینال و یا زوج سیم به مدارات الکتریکی متصل می شود . لازم به ذکر است ، مقاومت های نوع سوم در سیستم های توان بالا استفاده می شود . تصاویر زیر به ترتیب مربوط به مقاومت های پایه دار ، SMD و ترمینالی است .

مقاومت های پایه دار DIP

مقاومت های نصب سطحی SMD

– دسته بندی مقاومت های ثابت و متغیر 

مقاومت های برسی شده تا به اینجا از نوع مقاومت های ثابت بوده اند ، به این معنی که مقدار اهمی آن ها در مدار ثابت است اما گونه هایی از مقاومت وجود دارند که می توانیم به واسطه اهرم یا پیچ ، مقدار اهمی آن را تغییر دهیم . مقاومت های متغیر را می توان به دو گروه پتانسیومتر ، رئوستا تقسیم بندی نمود . پتانسیومتر ها ، به طور معمول دارای ۳ پایه می باشند که پایه وسط نسبت به دو پایه دیگر دارای مقدار مقاومت متفاوت می باشد که با تغییر ولوم می توانیم مقدار مقاومت را تغییر دهیم .

نکته بسیار مهم در فرایند این است که جمع مقاومت دیده شده از هر دو سر همیشه ثابت و برابر مقدار مشخصی است . این امر باعث می شود تا زمانی که پایه وسط نسبت به یک سر دارای بیشترین مقدار است ، نسبت به سر دیگر دارای کمترین مقدار مقاومت می باشد . از این مقاومت می توان به عنوان تقسیم کننده ولتاژ از ۰ تا حداکثر مقدار منبع استفاده نمود . رئوستا نیز از لحاظ ساختاری مانند پتانسیومتر ها است و در صورتی که سر وسط پتانسیومتر را به یکی از دو سر اتصال دهیم ، پتانسیومتر از سه پایه به دو پایه تبدیل می شود و نقش یم مقاومت دو سر متغیر را بازی می کند .

از این مقاومت ها می توان برای تنظیم پارامتر های یک سیستم مانند حجم صدا در سیستم های صوتی استفاده نمود که در این صورت به آن ولوم نیز گفته می شود . در زیر تصاویری از این مقاومت ها قابل مشاهده است .

مقاومت متغیر – پتانسیومتر

مقاومت متغیر – رئوستا

مقاومت متغیر – Multi Turn

در صورتی که پتانسیومتر مورد نظر توسط پیچ و به واسطه پیچگوشتی تنظیم شود ، به آن پتانسیومتر تریمر گفته می شود . همچنین گونه ای از پتانسیومتر نیز وجود دارد که برای تغییر مقاومت از صفر تا حداکثر مقدار ممکن ، نیاز است تا پیچ روی آن را تا چند دور بپیچانیم . این گونه پتانسیومتر به دلیل ساختاری که دارد در سیستم های بسیار حساس و دقیق استفاده می شود زیرا پله های تغییر مقاومت بسیار دقیق است . نام تجاری این مقاومت ها Multi Turn است .

– دسته بندی مقاومت های وابسطه 

مقاومت های قرار گرفته در این دسته ، نسبت به پارامتر های محیطی بسیار حساس بوده و با تغییر پارامتر هایی مانند دما ، رطوبت ، نور و … مقدار اهمی آن ها تغییر می کند . این مقاومت ها بسته به اینکه نسبت به کدام پارامتر حساس هستند به صورت زیر نام گذاری می شوند .

– مقاومت تابع نور LDR – Light Dependent Resistor

مقاومت تابع نور LDR – Light Dependent Resistor

مقدار اهم این مقاومت ها بر اثر تابش نور مستقیم کاهش می یابد و به صفر نزدیک می شود . از این مقاومت برای ساخت سنسور شدت نور محیط استفاده می شود . نمونه ای از کاربرد این مقاومت ها را می توان در پنل بیرونی آیفون تصویری و کلید های نوری ساختمانی مشاهده نمود .

– مقاومت تابع ولتاژ VDR – Voltage Dependent Resistor

مقاومت تابع ولتاژ VDR

مقدار اهم این مقاومت ها بر اثر اعمال ولتاژ بالا کاهش می یابد . از این مقاومت ها در ورودی مدارات الکتریکی و الکترونیکی استفاده می شود و در اثر اعمال ولتاژ بالا لحظه ای به ورودی مدار ، اهم مقاومت کاهش پیدا می کند و به نوعی ورودی اتصال کوتاه می شود تا آسیبی به سیستم وارد نشود . نام دیگر این نوع مقاومت ها ، Varistor است .

– مقاومت های تابع دما Thermistor

ترمیستور با ضریب حرارتی منفی ( NTC )

این دسته از مقاومت ها به دو گروه NTC – Negative Temperature Coefficient  و PTC – Positive Temperature Coefficient  تقسیم می شوند که در نوع NTC با افزایش دما مقدار مقاومت کاهش و در نوع PTC با افزایش دما مقدار مقاومت افزایش می یابد . از این قطعات می توان در مدارات حفاظتی استفاده نمود . برخی از سیستم ها نسبت به تغییرات دما حساس می باشند که این قطعات به نوعی از عملکرد این سیستم ها حفاظت می نمایند .

– مقاومت های تابع رطوبت محیط Humistor

مقاومت تابع رطوبت – Humistor

این نمونه از مقاومت ها ، به سنسور های رطوبت مقاومتی معروف هستند که مقدار مقاومت آن ها نسبت به رطوبت محیط تغییر می کند .

تولید کنندگان قطعات الکتریکی و الکترونیکی از استاندارد هایی برای درج مشخصات قطعات بر روی بدنه آن ها استفاده می کنند که این امر برای مقاومت ها توسط دو کد رنگی و عددی صورت می گیرد که کد رنگی بیشتر در مقاومت های پایه دار و کد عددی برای مقاومت های نصب سطحی SMD استفاده می شود . در ادامه قصد داریم به تشریح این کد ها و روش های بدست آوردن مشخصات از روی قطعات بپردازیم .

– روش خواندن مقاومت هایی با کد رنگی

در این استاندارد از نوار های رنگی برای کد گذاری بر روی قطعات استفاده می شود که هر کدام از این نوار ها بیانگر یک عدد و یک مشخصه مربوط به مشخصات مقاومت می باشد . برای شروع می توانید به جدول کد های رنگی زیر توجه نمایید .

جدول کد رنگی مقاومت ها

در اولین قدم نیاز است تا تشخیص بدهیم بر روی مقاومت چند نوار رنگی وجود دارد . به طور معمول مقاومت ها در دو حالت ۴ رنگی و ۵ رنگی کد گذاری می شوند . در حالت اول ۳ رنگ در کنار هم و یک رنگ با کمی فاصله از ۳ رنگ قرار گرفته است . مقاومت های ۵ رنگی نیز از این قانون تبعیت می کنند و رنگ پنجم با کمی فاصله از ۴ رنگ اول قرار گرفته است .

به ترتیب رنگ چهارم و رنگ پنجم در مقاومت های چهار رنگ و پنج رنگ که با کمی فاصله از سایر نوار های رنگی قرار گرفته اند ، بیانگر درصد خطای مقاومت است . درصد خطای معادل هر رنگ را می توان از ستون آخر از سمت راست جدول بدست آورد .

برای محاسبه مقدار اهمی مقاومت های ۴ رنگ به روش زیر عمل می کنیم : 
۱ – مانند شکل زیر سه رنگ مشخص کننده مقدار مقاومت را از رنگ چهارم که مربوط به درصد خطا است جدا می کنیم 
۲ – عدد معادل رنگ اول را از ستون اول از سمت چپ جدول بر روی کاغذ می نویسیم 
۳ – برای رنگ دوم نیز از همین ستون یا دو ستون بعدی استفاده می کنیم و عدد را بعد از عدد اول می نویسیم
۴ – عدد چهارم مربوط به تعداد صفر جلوی دو عدد قبلی است و از ستون چهارم بدست می آید 
۵ – حاصل بدست آمده بر حسب اهم است 

برای خواندن مقاومت های ۵ رنگی نیز مانند ۴ رنگی ها اقدام می کنیم با این تفاوت که رنگ سوم را نیز به عنوان عدد حساب می کنیم و رنگ چهارم تعداد صفر را مشخص می کند . برای فهم بهتر موضوع ، می توانید به دو مثال زیر توجه نمایید .

مقاومت چهار رنگ

این مقاومت از ۴ رنگ کد تشکیل شده است . نوار اول به رنگ قهوه ای معادل عدد ۱ است . رنگ دوم ، مشکی و معادل عدد ۰ است . رنگ سوم مربوط به تعداد صفر ها است و به رنگ قرمز و معادل ۲ صفر است . برای همین مقدار مقاومت ۱۰۰۰ اهم یا همان ۱ کیلو اهم خوانده می شود .

رنگ آخر در هر دو استاندارد ، مربوط به درصد خطای مقاومت است که می توان مقدار آن را از ستون آخر جدول کد رنگ مشاهده نمود . رنگ آخر در دو مثال قبل طلایی بوده است که معادل درصد خطای ۵ درصد است . این درصد خطا به این معنی است که مقدار مقاومت ، ممکن است بین ۰ تا ۵ درصد با مقدار نوشته شده با کد رنگی تفاوت داشته باشد .

– روش خواندن مقاومت هایی با کد عددی 

این مدل کد بیشتر در مقاومت های نصب سطحیSMD مورد استفاده قرار می گیرد و روش خواندن آن در جدول صفحه بعد مشخص شده است . این کد ها مانند  کد های رنگی است با این تفاوت که کد مربوط به تلرانس بر روی مقاومت نوشته نمی شود . در صورتی که بر روی مقاومت ها ۳ رقم درج شده باشد ، رقم اول و دوم را می نویسیم و رقم سوم مربوط به تعداد صفر است . برای مقاومت های ۴ رقمی نیز ۳ رقم اول را می نویسیم و رقم چهارم مربوط به تعداد صفر است . حرف R نیز بیانگر ممیز در عدد می باشد .